Урьд нь жоохон байхдаа гэх үү нэлээн хэдэн жилийн өмнө, аль болох их ном уншихыг хүсэж бараг л өдөр бүр нэг ном уншдаг үе байсаан. Харин одоо бол чанартай цөөн ном уншихыг, сайн номыг нэгээс олон удаа, болж өгвөл бас Англиар ч юм уу, эх хэл дээр нь давхар уншихыг илүүд үздэг болж. Тэр л олон дахин уншиж баймаар номны нэг нь Эрнест Хемингуэйн “Өвгөн тэнгис хоёр” тууж яах аргагүй мөн дөө. Авсаархаан нимгэн ном болохоор хэн ч, хэзээ ч, хаана ч, хэд дэхээ ч уншихад нэг их түүртээд байхааргүй шүү.
Уг зохиол нь Чеховын өгүүллэгүүд шиг амьдрал, хүмүүний мөн чанарыг далд бэлгэдлээр зүйрлүүлж, бас чин үнэнээр нь дэлгэн харуулж чаддаг учраас, уншигчаас буюу хэн уншиж буйгаас хамаарч утга санаа нь хүн бүрт өөр өөрөөр буух болов уу. Зарим хүмүүст огт таалагдаагүй, маш гутранги зохиол гэж байхад зарим нь харин ч маш өөдрөг зохиол, Сантиаго өвгөний эр зориг, тэсвэр тэвчээрээр бахархлаа гэдэг.
Таны зохиол бүтээлүүдэд “бэлгэдэл” байдаг гэдгийг та хүлээн зөвшөөрөх үү?
-Шүүмжлэгчид олоод байхыг бодвол байдаг л байлгүй. Хэрвээ та дургүйцэхгүй бол тэдний тухай асуухгүй байж болох уу. Ном, зохиол бичнэ гэдэг өөрөө хангалттай бэрх байтал тэднийхээ тухай тайлбарлана гэдэг бүр хэцүү. Зүгээр л миний тааламжтайгаар бичсэн зүйлийг унш. Тэгээд тэндээс чи юу олж авснаараа тэр зохиолоо хэмж.
“Эрнест Хэмингуэйн “Paris Review” сэтгүүлийн 1954 оны тавдугаар сарын дугаарт өгсөн ярилцлагын хэсгээс”
Миний хувьд бол “Хө, ай даа хүний амьдрал эгэл жирийн болов ч-
Энэхэн биедээ багтахааргүй их хүслийн далай юм даа” гэсэн “Харанга” хамтлагын “Амьдрал” дууны мөр хамгийн түрүүнд сэтгэлд буудаг. Хэмингуэйн энэ зохиол тэр чигтээ амьдралыг, түүний сайн сайхан хийгээд, хатуу бэрх бүхий л бодит үнэнийг уншигчийн өмнө дэлгэн харуулах шиг. Бас Буддын шашны хоосон чанар буюу аз жаргал, алдар нэр, эд баялаг аль нь ч байсан эцэстээ бүгд үгүй болдог гэсэн үндсэн санааг хамгийн тодоор хэлэх шиг санагддаг.
Хичнээн том загас барьсан ч махчин загас ч бай өөр бусад хүмүүс ч бай идээд тэр загас үгүй болох л болно. Гэхдээ би үүнийг хийж чадлаа гэсэн бахархал, тэр сайхан мэдрэмж харин хэзээ ч үгүй болохгүй. Тэгэхээр жаргал гэдэг нь зуурдын, зовлон гэдэг нь мөнхийн. Амьдрал өөрөө зовлонгийн шалтгаантайг харуулах шиг. Хэдий тийм ч “Хүн ялагдахын төлөө төрдөггүй. Биеийг хөнөөж болно, харин хүсэл зоригийг ялж чадахгүй” гэдэг үгээрээ Сантиаго хэзээ ч бууж өгч болохгүйг, хүсэл зоригоо хэзээ ч гээж болохгүйг хамгийн чангаар хэлсээр л байдаг. Өөрөө өөртөө бахархалтай амьдарч, хэдийнэ амьдралыг ялсан бас танисан өвгөнд айдас хийгээд харууслын ул мөр огтхон ч үгүй.
Загас алах ч нүгэл байх. Өөрөө өлбөрч үхэхгүйн тулд өрөөл бусад үй олон амьтныг хооллохын тулд алдаг ч гэсэн бас л нүгэл болох байх. Ингээд бодоход юу ч хийсэн л нүгэл юм биш үү.
Эшлэлүүд:
…Өвгөний нүүр царайг ажихад нүднээс бусад нь бүгд өтөлсний шинжийг илтгэх бөгөөд гагцхүү тэнгисийн өнгөт цэнхэр, сэргэлэн нүд нь юунд ч бууж өгдөггүй зоримог шинжийг илтгэх авай…
…Өтлөх чинь өөрөө сэрүүлэгтэй цаг шүү дээ. Өвгөд яагаад ийм эрт сэрдэг юм бол? Ядаж нэг өдрийг ч болов уртасгах гэж тэгдэг юм болов уу? Мэдэхгүй л дээ, залуу хүн нойр ихтэй, бөх унтдагийг л мэднэ…
…Тэд тэнгисийг зүгээр л нэг их орон зай, өрсөлдөгч, тэр ч бүү хэл дайсан мэтээр ярих нь бий. Харин өвгөн болохоор тэнгисийг агуу их өглөг хишиг хүртээхдээ хүртээдэг, буруу зөрүүг хийвэл харахаа больдог бүсгүй хүнтэй зүйрлэн бодож явдаг хүн. Далай тэнгис гэнэт цочмог, муухай аашилж байгаа бол энэ нь түүний эмэгтэйлэг мөн чанараас урган гардаг гэж итгэнэ...La Mar...
…Өнөөдөр аз таарчих ч юу магад. Өдөр өдөр адилгүй юм чинь. Аз таарвал хэн хүнд сайхан байлгүй л яахав. Гэхдээ би уг нь аз гэхээсээ өмнө ажлаа ягштал хийхийг илүүд үздэг. Энэ чинь л аз ирэхэд би бэлэн гэсэн үг шүү дээ гэж өвгөн бодно…
…Алаад, өвчөөд, арьс махыг нь ялгаж салгаж төхөөрчхөөд байхад л зүрх нь цохилж байдаг өрөвдөлтэй амьтан шүү дээ. Гэтэл яагаад ч юм олон хүн яст мэлхийд хайр найргүй ханддаг нь хачирхмаар…
…Холын юманд анхаарлаа бүү сарниул. Наад хамар доорхооо л бод.
Тэнэг юм хийчихгүй байхыг хичээ……Жаалхүү минь дэргэд байхгүй нь юутай харамсалтай вэ…
…Уг нь энэ загас элдэв өгөөш, хүмүүний ов мэхээс хол, тэнгисийн харанхуй гүнд зүгээр үлдэх тавилантай байсан юм. Харин би ганцаараа тэнгист алс хэн ч хүний хүрээгүй газраас түүнийг олох хувь зохиолтой байж. Ертөнцийн нэг ч хүн хүрээгүй газраас гээд бод доо. Ингээд бидэн хоёр өнөөдөр үд дундаас хойш нэг нэгэндээ уяатай болчихдог байж. Түүнд ч, надад ч туслах амьтан байхгүй...
…Бяцхан шувуухай минь, сайхан амарч аваад эргийн зүг нисэж, хүн, шувуу, загас амьдрахын төлөө яаж тэмцдэг вэ, тэгж л тэмц…
…Өвгөн урагшаа харахад тэртээд усны дээхнэ зэрлэг нугасны сүрэг тэнгэр зүсэн тодорсоор айсуй харагдана. Нэг бүдгэрч нэг тодрох тэр шувуун сүргийг хараад тэнгист хүн хэзээ ч ганцаарддаггүйг ухаарав...
…Дийлье гэвэл хэнийг ч дийлж болох юм байна гэдгийг тэр ойлгожээ...
…Гэхдээ ертөнцөд амар хялбар юм гэж байх биш дээ...
…Энэ загас мөн ч олон хүнийг цатгана даа. Харин хүмүүс түүнийг идэх гавьяатай бил үү? Мэдээж, үгүй. Ертөнцийн хэнбугай ч түүнийг идэх гавьяагүй. Дэгээнд орсон энэ загасны байж байгаа байдал, өөрийгөө авч яваа төрхийг нь хар л даа. Ямар их бардам, сүр хүч төгөлдөр байна вэ, энэ амьтан. “Би олон юм ойлгодоггүй л дээ. Нар, сар, оддыг гөрөөлөх хэрэг бидэнд гардаггүй нь яамай даа. Харин ахан дүүсээ алж, далай тэнгисийг цөлмөдөг нь хүмүүн бидний өр төлөөс юм даа.” гэж бодов…
…Би ер нь олон юмыг урьдаас тооцоолоогүй байна шүү…
…Загас чи намайг үгүй хийх нь. Энэ ч чиний эрх биз. Би энэ насандаа чамаас том, чамаас сайхан, чамаас дөлгөөн, буянтай амьтныг ер үзсэнгүй. За яах вэ, намайг дуусгавал дуусга. Хэн нь хэнийгээ вэ гэдэг одоо надад хамаагүй болсон...
…Би энэ сайхан амьтныг алахгүй байхын аргагүй л байлаа даа...
…Би ямар ч загас барилгүй, зүгээр л сонин дэвссэн орон дээрээ ганцаараа унтаж байсан болоосой гэж бодогдоход “Хүн ялагдахын төлөө төрдөггүй. Биеийг хөнөөж болно, харин хүсэл зоригийг ялж чадахгүй” гэж өвгөн хэлэв...
..Итгэл найдвараа алдаж болохгүй. Энэ бол тэнэг хэрэг…
…Салхи гэдэг бидний сайн нөхөр мөн шүү. Гэхдээ дандаа тийм биш. Агуу их тэнгис гэдэг бидний аврах нөхөр, алах дайсан аль алинаар дүүрэн юм даа…Харин гэртээ очихоор ор дэр л миний нөхөр юм даа. Жирийн л нэг ор шүү дээ. Орондоо ороод хэвтэж байх мөн ч сайхан даа…
…Ялагдчихаад сэтгэл санаа ямар их хөнгөрөөд ирэв ээ. Ийм… амархан гэдгийг би мэддэггүй байж. Өвгөөн, чамайг хэн ялчихав аа? гэж өөрөөсөө асуугаад: — Хэн ч намайг ялаагүй. Би өөрөө тэнгист дэндүү хол гарсан байна лээ гэж өөртөө хариуллаа...
…-Аварга акулууд намайг дөнгөчихлөө шүү, Манолин минь. Тэр муухай амьтад намайг дийлсэн гэж өвгөн хэлэв. -Гэхдээ энэ том загас таныг дийлээгүй. Таныг ялаагүй шүү дээ. -Тийм ээ. Юу үнэн, тэр үнэн. Азгүйтэл бол сүүлд болсон хэрэг...
…Би танаас их юм сурах учиртай. Та надад хорвоогийн бүх юмыг зааж өгч чадна…
…Өвгөн арслан зүүдэлж байлаа.
No good book has ever been written that has in it symbols arrived at beforehand and stuck in … I tried to make a real old man, a real boy, a real sea and a real fish and real sharks. But if I made them good and true enough they would mean many things.
— Ernest Hemingway in 1954
He was an old man who fished alone in a skiff in the Gulf Stream and he had gone eighty-four days now without taking a fish…
…salao, which is the worst form of unlucky…
…it looked like the flag of permanent defeat…
…Everything about him was old except his eyes and they were the same color as the sea and were cheerful and undefeated…
…His hope and his confidence had never gone. But now they were freshening as when the breeze rises…
…The old man had taught the boy to fish and the boy loved him…
…“But remember how you went eighty-seven days without fish and then we caught big ones every day for three weeks.”..
…The old man looked at him with his sun-burned, confident loving eyes…
…“I am a strange old man”…
…I think so. There are many tricks…
…First you borrow, then you beg…
…Anyone can be a fisherman in May…
…Why do old man wake so early? It is to have one longer day…
…It is what a man must do…
…Every day is a new day…
…“I wish I had the boy”…
…No one should be alone in their old age, he thought. But it is unavoidable…
…he knew no man was ever alone on the sea…
…But, thank God, they are not as intelligent as we who kill them; although they are more noble and more able…
…The old man had seen many great fish. He had seen many that weighed more than a thousand pounds and he had caught two of that size in his life, but never alone. Now alone, and out of sight of land, he was fast to the biggest fish that he had ever seen and bigger than he had ever heard of, and his left hand was still as tight as the gripped claws of an eagle…
…with everything he has against only my will and my intelligence…
“Santiago El Campeon”
…But I have had worse things than that, he thought..
…“The fish is my friend too,” he said aloud. “I have never seen or heard of such a fish. But I must kill him. I am glad we do not have to try to kill the stars.”..
…How many people will he feed, he thought. But are they worthy to eat him? No, of course not. There is no one worthy of eating him from the manner of his behavior and his great dignity…
…it was a lack of preparation…
…“And pain does not matter to a man.”..
…A man is never lost at sea…
…there will be others…
…“But man is not made for defeat,” he said. “A man can be destroyed but not defeated…
…You did not kill the fish only to keep alive and to sell for food, he thought. You killed him for pride and because you are a fisherman. You loved him when he was alive and you loved him after. If you love him, it is not a sin to kill him. Or is it more?..
…Everything kills everything else in some way. Fishing kills me
exactly as it keeps me alive…
…Now is no time to think of what you do not have. Think of what you can do with what there is…
…And bed, he thought. Bed is my friend. Just bed, he thought. Bed will be a great thing. It is easy when you are beaten, he thought. I never knew how easy it was. And what beat you, he thought. “Nothing,” he said aloud. “I went out too far.”..
…eighteen feet — 5.5 m…
